.....همه چیز درباره درد باسن وعضلات پشت ناشی از نشستن زیاد....

درد باسن

درد باسن دردی است که در معنای واقعی آن در کفل/پشت احساس می شود. از آنجایی که بسیاری از افراد شغل های کم تحرک و با حالت نشسته دارند و ممکن است باسن آن ها چند سایز بزرگ باشد بنابراین بافت نرم اطراف توبروزیته یا برجستگی  ایسکیال فشرده می شود. توبروزیته ایسکیال بخش برآمده یا عریض استخوان در قسمت جلویی اسکیوم و پایین ترین استخوان در میان سه استخوانی است که هر نیمه لگن خاصره را تشکیل می دهند. این استخوان به عنوان نقطه جوش استخوان های اسکیوم و پوبیس یا استخوان شرمگاهی به عضلات مختلفی متصل است و وزن بدن را در هنگامی که فرد نشسته است تحمل می کند. در ادامه به علت, علائم و درمان درد باسن اشاره خواهیم کرد.

علائم

علائم درد در باسن ساده و آشکارند و عبارتند از "دردی در کفل". درد قسمت پایین باسن بخصوص به هنگام نشستن و احتمالا به هنگام دویدن نوعی درد است. ممکن است  این درد یک درد مداوم ، مبرم، شدید، ضعیف، وخیم، خفقان آور یا ترکیبی از آن ها باشد. همچنین ممکن است ناحیه ای که درد می کند نسبت به لمس حساس باشد. کارهای ساده ای مانند جوراب پوشیدن ممکن است بزرگ و سخت به نظر برسند. در موارد شدید ممکن است در خواب فرد اختلال ایجاد شود. همچنین ممکن است درد از باسن به پشت پا گسترش یابد. درد باسن در اول صبح بدتر است و/ یا با گذشت روز افزایش می یابد.

علت

احتمالا همه ما زمانی درد باسن داشته ایم از دردی که به خاطر نشستن خیلی طولانی باعث بی حسی شده تا درد شدید وتیر کشیدن سیاتیک. درد مربوط به باسن یا به توصیف برخی افراد درد لگن به این دلیل اینگونه نامیده می شود که فرد آن درد را از خفیف تا شدید در اطراف مفصل بزرگ لگن یا استخوان لگن خاصره احساس می کند. در برخی موارد این درد کیفیت زندگی فرد و توانایی او در انجام فعالیت های زندگی روزانه را به طور قابل ملاحظه ای تحت تاثیر قرار می دهد. درد ناحیه باسن می تواند بر اثر ساختارهای باسن بوجود آید یا می تواند منسوب به دیگر نواحی بدن مانند درد پایین کمر یا عضلات ران باشد.

پاسخ این سوال که لگن درد و درد  باسن نشانه چیست؟ در اکثر موارد بسیار ساده است، برای نمونه درد می‌تواند پیامد افراط در ورزش کردن باشد. این درد معولاً از التهاب یا کشیدگی بافت‌های نرمی چون تاندون ناشی می‌شود و غالباً ظرف چند روز برطرف می‌گردد. اما درد مزمن و طولانی مدت مفصل لگن در بیماری های خاص ریشه دارد.  درد ایجاد شده به دلیل بروز مشکل در مفصل ران از لکن تا زانو نیز منتشر می شود. درد زانو گاهی اوقات تنها نشانه‌ی مشکل داشتن مفصل ران به شمار می‌رود. این گونه دردها را، که بسیار متداول نیز هستند، در اصطلاح درد ارجاعی می‌گویند. درد در لگن یا بیرون مفصل ران نیز حس می‌شود، اگرچه درد باسن خود می‌تواند نتیجه‌ی بروز بیماری در کمر باشد. علل درد لگن ممکن است یکی از موارد زیر باشد:

1. آرتروز. شایع‌ترین علت درد لگن یا درد باسن آرتروز، به ویژه استئوآرتریت یعنی گونه فرسایشی آرتروز است که به موازات بالا رفتن سن بروز می‌یابد.
2. شکستگی‌های مفصل ران. عموماً سالمندان، به ویژه مبتلایان به پوکی استخوان که تراکم استخوانی‌اش کاهش یافته است، دچار این شکستگی‌ها می‌شوند.
3. التهاب تاندون و بورس. بسیاری از تاندون‌های اطراف مفصل ران عضله‌ها را به این مفصل اتصال می‌دهند. این تاندون‌ها به سادگی در صورت استفاده بیش از اندازه یا شرکت در فعالیت‌های سنگین ملتهب می‌شوند و منجر به بروز درد باسن و لگن می شود.
4. فتق. فتق کشاله ران (اینگوینال) و فتق رانی (فمورال) باعث درد خارجی مفصل ران می‌شوند. بانوان در بارداری به دلیل افزایش فشار روی دیواره‌ی شکم مستعد ابتلا به فتق کشاله ران هستند.
5. بیماری زنانه. مشکلات کمر و پشت بدن و بیماری‌های زنان. (درد استخوان لگن در زنان گاهی نتیجه‌ی ابتلا به بیماری‌های زنانه است.) اندومتریوز (رشد مخاط و پوشش رحم در جایی دیگر به جز رحم) موجب التهاب و درد باسن و درد لگن می‌شود که برخی از بانوان آن را به صورت درد مفصل ران توصیف می‌کنند. درد کمر، پشت بدن و ستون فقرات نیز منتشر می‌شود و به اطراف باسن و مفصل ران می‌رسد. سیاتیک، یا تحت فشار قرار گرفتن عصب، باعث بروز درد در پشت مفصل ران می‌شود، درد سیاتیک از کمر شروع می‌شود و رو به سمت پایین در باسن و پا منتشر می‌گردد.

سیاتیک

این یک تشخیص برای درمان سیاتیک نیست بلکه شرح واقعی درد در بخش عصب سیاتیک است. عصب سیاتیک بلندترین عصب بدن است. این عصب از کمر شروع می شود ازطریق باسن از پشت لگن خاصره می گذرد و از کل مسیر دو پا پایین می آید و در نهایت قسمت هایی از آن در کف پا به انتها می رسد. هنگامی که چیزی عصب سیاتیک را فشرده یا تحریک می کند عصب دردی می گیرد که از کمر به باسن گسترش می یابد و می تواند تا پاها و ماهیچه ساق پا پایین برود. دامنه درد عصب سیاتیک کمر از ملایم تا خیلی دردناک گسترش می یابد.

مفصل خاجی خاصره ای یا ساکروایلیاک

گاهی مخفف نام این مفصل را به صورت مفصل SI، مفصل S/I و گهگاهی SIJ بکار می برند. این مفصل بین استخوان مثلثی ساکروم یا خاجی در پایه ستون فقرات و استخوان ایلیاک یا لگن خاصره قرار دارد. حرکت خیلی زیاد یا خیلی کم می تواند باعث درد این ناحیه شود. برخی افراد چنین چیزی را اختلال عملکرد مفصل ساکروایلیاک می نامند. انواع خاصی از آرتروزها هم می توانند باعث التهاب و درد این مفصل شوند. تغییر وزن و شلی لیگامانی/ رباطی در طول دوران بارداری هم می تواند به درد دنبالچه و در نتیجه درد باسن منجر شود.

آرتروز

اغلب استئوآرتریت را به طور مخفف آرتروز یا OA می نامند. OA در واقع "فقط" ساییدگی و پارگی یکی از مفصل های بدن است. استئوآرتریت کمر، مفصل S/I و احتمالا لگن می توانند باعث درد باسن شود. درد، اغلب هنگامی که از یک مفصل مبتلا به آرتروز گسترش می یابد نامشخص است.  منظور این است که ممکن است آن ناحیه تیر بکشد. این تیر کشیدن می تواند در هنگامی که مفصل ملتهب می شود بیشتر در یک قسمت متمرکز شود که در آن صورت این التهاب است که درد را بوجود می آورد تا خود مفصل. همچنین عضلات هم می توانند درگیر شوند که در این صورت درد، یک درد عضلانی است تا درد ناشی از آرتروز یا درد مفصلی.

بورسیت

بورس یک کیسه چربی است که کار آن کاهش اصطکاک در جایی است که ماهیچه ها از روی یکدیگر، رباط  ها یا استخوان ها عبور می کنند. ماهیچه هایی که بیش از حد مورد استفاده قرار می گیرند یا خیلی سفت هستند می توانند با بورس اصطکاک پیدا کرده آن را ملتهب کنند و سپس باعث  ایجاد درد شوند. دو بورس اصلی در ناحیه باسن عبارتند از بورس تروکانتریک و بورس ایسکیال. یکی از این بورس ها می تواند در هنگام نشستن ایجاد درد باسن کند و دیگری در هنگام به پهلو خوابیدن.

دنبالچه Coccydynia

درد دنبالچه از مشکلات شایع و آزار دهنده ستون مهره است. درد دنبالچه در پایین ترین قسمت ستون مهره و زیر باسن احساس می شود و موجب اشکال در نشستن بیمار می شود.

درد دنبالچه گاهی به صورت درد coccyx/coccygeal نوشته می شود. اغلب coccyx را به عنوان استخوان دنبالچه تعرف می کنند. در صورت درد داشتن دنبالچه، افراد از درد خود پایه ستون فقرات درست در بالای مقعد شکایت می کنند. این درد را گاهی می توان در رباط هایی احساس کرد که به دنبالچه کمک می کنند تا موقعیت خود را حفظ کند. هنگامی که این رباط ها کشیده می شوند احساس درد در باسن به علت درد دنبالچه از ناراحتی ملایم تا به شدت دردناک متفاوت است.عمده علت درد دنبالچه برمی گردد به نیمه در رفتگی های استخوان دنبالچه و عدم ثبات این استخوان و حرکت بیش از حد آن که درد ناحیه را باعث می شود.

جا اندازی استخوان دنبالچه را به صورت درمان بدون جراحی استخوان دنبالچه انجام میگیرد یکی دیگر از راه های درمان درد دنبالچه ماساژ توسط خود بیمار پس از آموزش می باشد.

استفاده از تیوب برای نشستن.

ورزشهای دنبالچه.

جا انداختن دنبالچه توسط پزشک از درون مقعد.

تزریق .

جراحی در صورت عدم پاسخ به درمان.

رباط خاصره ای کمری/ ایلیولومبار

این رباط یک رباط کوچک واقعا محکم است که ستون فقرات کمری را به استخوان ایلیوم (تهیگاهی) (بخشی از استخوان مفصل بزرگ "لگن") متصل نگاه می دارد. رباط ایلیولومبار را می توان در اطراف گودی کمر احساس کرد. این رباط می تواند کشیده شده منجر به التهاب شود. یکی از علل معمول کش آمدن این رباط به یکباره نشستن است در حالی که کمر بدون تکیه گاه است. درد باسن از تیر کشیدن خفیف تا درد نبض دار شدید متفاوت است. به گفته برخی منابع این رباط می تواند باعث درد از نوع سیاتیک شود.

عضله پیریفورمیس

پیریفورمیس عضله کوچکی است که در عمق ناحیه باسن قرار دارد. عصب سیاتیک از این عضله می گذرد. این عضله می تواند آنقدر سفت شود که عصب سیاتیک را فشرده کند. فشرده شدن عصب سیاتیک علائمی شامل درد و بی حسی را بوجود می آورد که از ناحیه باسن به سمت پایین و تا پا کشیده می شود. هنگامی که عصب به این صورت به دام می افتد به این وضعیت سندروم پیریفورمیس می گوییم. به علاوه، ممکن است نقاط ماشه ای عضله درد را به بخش های دیگری از ناحیه باسن و مفصل لگن انتقال دهند.

تریگر پوینت ها / نقاط ماشه ای

نقاط ماشه ای را به صورت: "نقاط بسیار تحریک پذیر و متمرکز با حساسیت شدید به شکل گره کوچک (ندول) در نوار عضله سفت و قابل لمس" شرح داده اند. ویژگی دیگر نقاط ماشه ای این است که هنگامی که گره کوچک (ندول) را فشار می دهیم یا تحریک می کنیم می توانیم درد را به نقاطی دورتر از ندول انتشار دهیم.  نقاط ماشه ای در کوادراتوس لامبوروم که یکی از عضلات پشت است و همینطور در سولئوس که یکی از عضلات پشت ساق پا است می توانند درد را به باسن انتقال دهند.

عضلات باسن

گلوتئوس ماکزیموس، مدیوس و مینیموس سه عضله اصلی باسن هستند. گلوتئوس ماکزیموس بزرگ ترین عضله بدن و به گفته برخی منابع قوی ترین عضله بدن است. همه این عضلات می توانند دچار مشکلات تاندون شده باعث ایجاد درد در باسن شوند. همچنین تعدادی نقاط ماشه ای در این عضلات وجود دارد که می توانند درد را در باسن انتشار دهند. به طور معمول در گلوتئوس ماکزیموس با سه نقطه ماشه ای روبرو می شویم سه نقطه دیگر در مدیوس و هفت نقطه هم در مینیموس وجود دارند. گرفتگی عضله عبارت است از انقباض غیرارادی و شدید عضله ای که شل نمی شود. هنگامی که از عضلاتی استفاده می کنیم که می توانیم به طور ارادی آن ها را کنترل کنیم مانند عضلات دست یا پا، با حرکت دادن اعضای بدن عضلات به طور متناوب منقبض و شل می شوند. عضلاتی که از سر، گردن یا بدن ما محافظت می کنند به طور مشابه و همزمان با هم منقبض می شوند تا حالت بدن ما حفظ شود. هنگامی که یک عضله (یا حتی تعدادی از الیاف یک عضله) به طور غیرارادی (بدون اینکه آگاهانه خواهان آن باشیم) منقبض می شود به آن "اسپاسم" می گوییم. اگر اسپاسم شدید و پایدار باشد به گرفتگی تبدیل می شود.

تاندینوپاتی همسترینگ فوقانی

تاندینوپاتی همسترینگ فوقانی هنگام نشستن ایجاد درد می کند و نوعی احساس سفتی و درد را در همسترینگ بوجود می آورد. این بیماری تاندینوپاتی همسترینگ پروکسیمال یا تاندونیت قسمت بالای همسترینگ هم نامیده می شود و به التهاب منشا مشترک (توبروزیته ایسیکیال) عضلات همسترینگ اشاره دارد. این بیماری باعث ایجاد درد در قسمت پایینی باسن و در بخشی از استخوان لگن خاصره می شود که روی آن می نشینیم. این نوع درد باسن را به صورت دردی شدید یا شبیه دندان درد تمام وقت توصیف می کنند.

تشخیص

تشخیص صحیح نقص عملکرد مفصل ساکروایلیاک و درد لگن و باسن به علت تشابه علائم این بیماری با دیگربیماری های کمر و پشت بدن، مانند سندرم مفصل فاست یا برجستگی و بیرون زدگی دیسک کمر، دشوار است. پرتونگاری (اشعه ایکس) چندان برای تشخیص علت درد باسن مفید نیست، ممکن است در ام آر آی نشانه‌های التهاب مفصل ساکروایلیاک مشخص شود یا آسیب‌شناسی‌های بالقوه دیگر از نظر پنهان بماند. بهترین روش ارزیابی درد یا ناپایداری مفصل ساکروایلیاک معاینه فیزیکی کامل توسط دکتر فیزیوتراپی باتجربه و متخصص در زمینه عارضه‌های عضلانی ـ اسکلتی است.

درمان درد باسن

درمان درد عضلانی و نقاط ماشه ای همانند بیشتر درد های باسن و درد پایین کمر با روش های درمانی طب فیزیکی و توانبخشی و تجویز ورزش های تخصصی صورت می گیرد و معمولا نیازی به عمل جراحی نیست. همچنین در موارد درد مقاوم ممکن است متخصص طب فیزیکی با روش طب سوزنی یا تزریق، مشکلات درد عضله ای باسن را درمان کند. نمونه درمان های پزشکی مدرن برای درمان درد لگن و درد باسن چند نوع روش درمان را دربرمی گیرند از جمله تمرینات کششی، اجتناب از نشستن طولانی مدت، گذاشتن یخ و مصرف داروهای ضد دردی که بدون نسخه به فروش می رسند. مشکل همه این روش ها این است که تاثیر آن ها همواره موقتی است زیرا این روش ها به ریشه مشکل نمی پردازند. به عنوان مثال گذاشتن یخ که یک نوع درمان برای آسیب دیدگی های دردناک است در واقع سرعت سوخت و ساز یا خون رسانی به ناحیه را کاهش می دهد ولی بهبود را هم شدیدا به تاخیر می اندازد. به عبارت دیگر، گذاشتن یخ کاری برای ترمیم رباط های ضعیف یا آسیب دیده انجام نمی دهد و بنابراین درد مزمنی که فرد دچار بیماری تجربه می کند را هم کاهش نمی دهد. دیگر روش استاندارد پزشکی مدرن در درمان درد در باسن عبارت است از تجویز داروهای ضد التهاب. ولی این داروها در بلند مدت بیشتر از اینکه مفید باشند زیان می رسانند. هر چند نشان داده شده است که داروهای ضد التهاب در کوتاه مدت برای درد مفید هستند ولی در بلند مدت در واقع با جلوگیری از فرایند بهبودی بافت های نرم درست مانند روش گذاشتن یخ منجر به از دست رفتن عملکرد و حتی درد مزمن بیشتری می شوند. به علاوه، استفاده از این داروها در بلند مدت می تواند منجر به دردهای مزمن نواحی دیگر، آلرژی و سندروم لوله گوارش نشت کننده/ روده سوراخ دار شود. پزشکان سنتی اغلب درد باسن را به اشتباه بورسیت (یک بیماری بسیار دردناک که بسیار نادر است) تشخیص می دادند. بنابراین برای کم کردن التهاب تزریق کورتیزون را توصیه می کنند. تزریق کورتیزون و دیگر استروئیدها اثرات زیانباری بر بهبود استخوان، غضروف و بافت نرم دارد. متاسفانه بسیاری از افرادی که از دردهای مزمن رنج می برند به دنبال تسکین سریع درد هستند بدون اینکه درمورد عوارض جانبی بلند مدت و احتمالا زیانباری که می تواند بوجود آید فکر کنند. مشکل کورتیزون این است که هرچند تسکین فوری درد را امکان پذیر می سازد تقریبا از هر جهت جلوی بهبودی را می گیرد و حتی شرایط درد را بدتر هم می کند.

پرولوتراپی - روش داروهای احیاکننده (رژنراتیو)

یک روش بهتر تسکین درد باسن عبارت است از تقویت ناحیه توبروزیته ایسکیال با استفاده از پرولوتراپی. تزریق هایی در امتداد توبروزیته ایسکیال صورت می گیرد جایی که عضلات همسترینگ و رباط های ساکروتوبروس یا خاجی-نشیمنگاهی به هم متصل می شوند. این ناحیه ای است که یک پزشک سنتی به ندرت آن را معاینه می کند. مفصل ساکروایلیاک (خاجی خاصره ای) که منبع دیگر درد باسن است هم می تواند محل خوبی برای درمان پرولوتراپی باشد. بنابر تجربه معمولا چهار جلسه درمان پرولوتراپی درد را از بین می برد. درد مزمن معمولا ناشی از ضعف تاندون یا رباط است (همانطور که درمورد درد باسن هم صادق است) و یا زوال غضروف. بی خطر ترین و موثرترین شیوه درمان برای ترمیم آسیب تاندون، رباط و غضروف با استفاده از داروهای طبیعی پرولوتراپی است. به عبارت ساده تر، پرولوتراپی بدن را تحریک می کند تا نواحی دردناک را ترمیم کند و این کار را از طریق القا/تحریک یک واکنش التهابی خفیف در رباط های ضعیف انجام می دهد. از آنجایی که بدن از طریق التهاب بهبود می یابد (در واقع) پرولوتراپی بدن را تحریک به بهبودی می کند.

جهت درمان درد باسن، روش‌های درمانی مختلف دیگری مانند استفاده از باسن بند، فیزیوتراپی، کایروپراکتیک، ماساژ درمانی، درمان دستی، الکتروتراپی، اولتراسوند تراپی، مغناطیس درمانی، طب سوزنی و ورزش درمانی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

میخوای زود بخوابی بخون.....

به احساسات خود بیشتر توجه کنید

درست از لحظه‌ای که برای خوابیدن آماده می‌شوید، به آبی که هنگام شستن صورتتان بر روی پوستتان نیز می‌لغزد توجه کنید. اگر از لوسیون استفاده می‌کنید، به بو و رایحه آن توجه کنید. هنگامی که لباس‌خوابتان را می‌پوشید در مورد نرمی پارچه آن فکر کنید. نقل قولی از گلدشتاین «هر چه بیشتر شما به حواس خود توجه کنید، افکار استرس‌زا را بیشتر از خود دور می‌کنید.»

مراقبه کردن را به عادت پیش از خوابتان اضافه کنید

اصل مدیتیشن بر مبنای توجه به احساسات لحظه‌ای افراد بنا شده است.

مثل اینکه شما در حال تمرکز و گوش دادن به صحبت‌های یک نفر در جلسه مدیتیشن هستید ولی بر روی دم و بازدم تنفستان، و احساساتی از فرق سر تا کف پایتان در جریان است نیز تمرکز دارید. تاکید می‌کنم، بر روی احساسات! اگر شما نتوانستید به طور کامل تمرکز کنید، اشکالی ندارد. فقط به افکارتان آگاه باشید و به نفس کشیدن ادامه دهید. این تمرین را چند بار در روز انجام دهید تا بتوانید با آن ارتباط برقرار کنید.

بچه‌ها را نیز به آرامش دعوت کنید

کاهش نگرانی و اضطراب برای همه افراد خانواده خوب است. بنابراین از بچه‌ها نیز برای تمرین تکنیک‌های کاهش استرس دعوت کنید. یک لیست از آهنگ‌هایی با موسیقی‌های مختلف، از پاپ تا سنتی و یا هیپ‌هاپ تهیه کنید. به تغییر حالت‌های آن‌ها در طول تغییر آهنگ‌های مختلف دقت کنید. از آن‌ها درباره اینکه با کدام‌یک حالت رقص داشتند و با کدام‌یک احساس خوشحالی بپرسید. بنابراین آن‌ها متوجه هدف شما می‌شوند. و شما نیز می‌توانید با حس همراهی و مشارکت بیشتری با آن‌ها این فعالیت‌ها را انجام دهید.

هنگامی که دراز کشیده‌اید آرامش داشته باشید

هنگامی که مدیتیشن می‌کنید و می‌خواهید ریلکس کنید به آرامی دراز بکشید.

سالن‌های مدیتیشن چندین مرحله برای آمادگی قبل از خواب دارند که شما می‌توانید از بین آن‌ها انتخاب کنید (شامل استراحت بدن گلدشتاین). اپلیکیشن‌های مخصوص مدیتیشن هم گزینه دیگری برای راهنمایی شما در این کار هستند. به صدای پرندگان، به صدای آب و هر صدای دیگری که شما را آرام می‌کند گوش کنید. این صداها برایتان مفید خواهد بود. اگر باز هم احساس نگرانی می‌کنید، یک اسکن از بدن خود تهیه کنید تا نقاط استرس‌زای خود را پیدا کنید و با کشیدن نفس عمیق آن نقاط را آرام کنید. اگر تنها با یکی از این روش‌ها هم توانستید احساس خواب‌آلودگی کنید، خوشحال باشید که یکی از این راه‌ها برای شما جواب داده است.

مکانیسم اثر

مانند پنی سیلینها بر دیواره باکتریها موثرند. سفتریاکسون از طریق مهار سنتز دیواره سلول باکتری موجب ناپایداری اسموتیک باکتری شده و آثار باکتریسیدی دارد.

در این مقاله اطلاعات مفیدی درباره آمپول سفتریاکسون،مصارف و عوارض آن و .. در اختیار عموم قرار داده شده است.

رده درمانی: سفالوسپورین‌ها

اشکال دارویی: آمپول

موارد مصرف

سفتریاکسون در درمان‌عفونتهای ناشی از باکتری‌های گرم مثبت و گرم منفی حساس به دارو از جمله عفونت‌استخوان و مفاصل، پنومونی و پنومونی باکتریایی، عفونتهای پوستی و بافتهای نرم، اوتیت مدیا و عفونت‌های مجاری ادرار مصرف می‌شود. سفتریاکسون برای درمان تجربی مننژیت باکتریایی نیز مورد استفاده قرار می گیرد زیرا موثرترین عامل ضد استرپتوکوک پنومونیه است. همچنین سفتریاکسون انتخاب بسیار خوبی در درمان سوزاک و سالمونلا است.

مرگ مشکوک با مصرف سفتریاکسون

بخشنامه : با توجه به ثبت 71 مورد مرگ مشکوک به مصرف سفتریاکسون طی سالهای 1377 الی شهریور 1390 در مرکز ADR ایران ونظربه اینکه این فراورده بیشترین تعداد عوارض( 2388 مورد از 28251 مورد بیمار دچار عارضه به ثبت رسیده در مرکز ADR ایران ) ونیزبیشترین تعداد موارد مرگ مرتبط با مصرف دارو را دربانک اطلاعاتی عوارض به ثبت رسیده درمرکز ADR ایران به خود اختصاص می دهد رعایت موارد زیر توسط کلیه شاغلین حرف پزشکی در تمامی مراکز دولتی و خصوصی الزامی است .بدیهی است عدم رعایت موارد زیر پیگرد قانونی خواهد داشت وبر اساس قانون برخورد خواهد شد .

1. تجویز ومصرف سفتریاکسون در مواردی مانند سرماخوردگی وسایر مواردی که ازجمله موارد مصرف تأیید شده این فراورده نیست جداً خودداری شود .

2. از تزریق سریع وریدی سفتریاکسون جداً خودداری شده ، انفوزیون وریدی در محلول مناسب حداقل 15 الی 30 دقیقه به طول انجامد .

3. پیش از تجویز یا تزریق سفتریاکسون حتماً در مورد سابقه حساسیت داروئی بیمار نسبت به سفتریاکسون یا سایر سفالوسپورین ها ( مانند سفالکسین ، سفیکسیم ، سفتازیدیم ، سفازولین و…) یا پنی سیلین ها از بیمار سؤال شود .مصرف سفتریاکسون در بیماران با سابقه حساسیت به سفتریاکسون یا سایر سفالوسپورین ها ممنوع می باشد .همچنین با توجه به حساسیت متقاطع پنی سیلین ها و سفالوسپورین ها در صورت وجود سابقه حساسیت به پنی سیلین ها نیز تجویز این فراورده فقط در مواقع بسیار ضروری و با احتیاط فراوان صورت پذیرد .

4. تزریق سفتریاکسون باید صرفاً توسط افراد مجرب ، در مراکز مجهز به سیستم احیاء انجام گیرد واز تزریق توسط افراد غیر حرفه ای یا در مکانهای غیر از مراکز درمانی مجهز به امکانات احیاء جداً خودداری شود .

5. مصرف همزمان سفتریاکسون با محلولها یا فراورده های حاوی کلسیم در نوزادان حتی به صورت انفوزیون از رگهای متفاوت ممنوع می باشد .

6. حتی الامکان از مصرف محلولها یا فراورده های حاوی کلسیم تا 48 ساعت پس از آخرین دوز سفتریاکسون در تمام گروههای سنی اجتناب گردد .

7. مصرف سفتریاکسون در نوزادان مبتلا به هایپر بیلی روبینما ، بویژه نوزادان نارس ممنوع می باشد . مطالعات نشان داده است که سفتریاکسون قادر به جابجایی بیلی روبین از محل اتصال به آلبومین سرم می باشد ولذا امکان ایجاد آنسفالوپاتی ناشی افزایش بیلی روبین در این بیماران مطرح می باشد .

8. استفاده از رقیق کننده های حاوی کلسیم مانند محلول رینگر به منظور آماده سازی سفتریاکسون جهت تزریق ممنوع می باشد .

9. مسئولین فنی داروخانه ها باید از تحویل بدون نسخه این فراورده (همانند سایر داروهای تحت نسخه ) جداً خودداری نمایند ، بدیهی است تحویل بدون نسخه دارو توسط داروخانه پیگرد قانونی خواهد داشت وبر اساس قانون برخورد خواهد شد .

عوارض جانبی

واکنشهای آلرژیک مانند کهیر و ضایعات جلدی و علایم حساسیت‌مفرط شامل شوک آنافیلاکتیک، سفتریاکسون در صفرا ته نشین می شود و باعث ایجاد سنگهای کاذب صفرا در اثر رسوب دارو می گردد.

سفتریاکسون پر عارضه ترین دارو در گزارش های رسیده به مرکز ثبت و بررسی عوارض ناخواسته دارویی(ADR) کشور :

عوارض گزارش شده عمدتا مشتمل بر عوارض پوستی، عوارض گوارشی، تنگی نفس، شوک آنافیلاکسی، واکنشهای شبه آنافیلاکسی و ایست قلبی بوده و در بسیاری موارد واکنش بصورت شدید و تهدید کننده حیات بیمار بوده است.

سفتریاکسون یک آنتی بیوتیک از نسل سوم سفالوسپورینها که در میان عوارض دارویی به ثبت رسیده در مرکز ثبت و بررسی عوارض ناخواسته داروها(ADR) بیشترین تعداد گزارش را به خود اختصاص داده است، بطوری که از میان گزارشهای رسیده به مرکز ADR تا آذر ماه 89 سفتریاکسون با 1715 مورد گزارش مسبب بیشترین عوارض و همچنین با ثبت 55 مورد مرگ، بیشترین تعداد مرگ را نیز به خود اختصاص داده است.

عوارض گزارش شده عمدتا مشتمل بر عوارض پوستی، عوارض گوارشی، تنگی نفس، شوک آنافیلاکسی، واکنشهای شبه آنافیلاکسی و ایست قلبی بوده و در بسیاری موارد واکنش بصورت شدید و تهدید کننده حیات بیمار بوده است.

متاسفانه یکی از دلایل افزایش وقوع عوارض دارویی با سفتریاکسون مصرف بی رویه این دارو در موارد غیر ضروری می باشد، مواردی همانند سرماخوردگی و یا مواردی که از جمله موارد مصرف تایید شده این فرآورده در منابع علمی نبوده و با مصرف سایر فرآورده های ایمن تر قابل درمان می باشند.

یکی دیگر از عواملی که موجب افزایش وقوع عوارض ناخواسته با سفتریاکسون شده است عدم بررسی سابقه حساسیتی بیمار به پنی سیلینها و یا سایر سفالوسپورینها می باشد، چون پنی سیلین ها و سفالوسپورینها حساسیت متقاطع داشته و افراد حساس به پنی سیلینها ممکن است نسبت به سفالوسپورینها هم حساس باشند لذا سابقه حساسیتی فرد به آنتی بیوتیک می بایست قبل از مصرف دارو در نظر گرفته شود.

از طرف دیگر عدم رعایت برخی نکات در تزریق این فرآورده از جمله تزریق سریع وریدی و همچنین تزریق در مراکزی که فاقد امکانات و تجهیزات سیستم احیا هستند موجب گردیده است که در صورت بروز واکنشهای شدید امکان کنترل و انجام اقدامات درمانی مناسب وجود نداشته باشد.

به منظور اطلاع رسانی به همکاران گرامی و با هدف کاهش شیوع عوارض ناخواسته ناشی از مصرف سفتریاکسون، توجه همکاران عزیز را به رعایت برخی نکات که در اطلاعیه های مرکز ثبت و بررسی عوارض دارویی کشور آمده است جلب مینماید.

چند توصیه برای کاستن احتمال بروز عوارض خطرناک ناشی از مصرف سفتریاکسون:

1? از تجویز دارو در مواردی مانند سرماخوردگی و مواردی که از جمله موارد مصرف تایید شده این فرآورده نیست اکیداً خودداری شود. همچنین از جایگزین نمودن فرم تزریقی آنتی بیوتیکها در مواردی که اشکال خوراکی موثر و قابل تجویز هستند جداً پرهیز شود.

2? توصیه میشود قبل از تزریق سفتریاکسون سابقه حساسیت فرد به سفالوسپورینها و پنی سیلینها بررسی شود. مصرف دارو در افراد حساس به سایر سفالوسپورینها ممنوع بوده و در افراد حساس به پنی سیلین نیز تنها در صورت ضرورت و عدم امکان استفاده از سایر داروها تزریق باید با احتیاط فراوان صورت پذیرد.

3? با توجه به یافته های جدید سازمان غذا و دارو امریکاFDA و گزارش مرگ ناشی از مصرف همزمان سفتریاکسون با فرآورده های حاوی کلسیم، مصرف همزمان سفتریاکسون با محلولها و یا فرآورده های حاوی کلسیم حتی بصورت تزریق از رگهای متفاوت ممنوع بوده و مصرف محلولها و فرآورده های حاوی کلسیم تا 48 ساعت پس از آخرین دوز سفتریاکسون نیز در تمام گروههای سنی ممنوع می باشد.

4? استفاده از رقیق کننده های حاوی کلسیم مانند محلول رینگر به منظور آماده سازی سفتریاکسون جهت تزریق ممنوع می باشد.

5? با توجه به تاثیر سرعت تزریق سفتریاکسون بر میزان وقوع و کنترل عوارض آن توصیه میشود از تزریق سریع وریدی جلوگیری بعمل آمده و تزریق سفتریاکسون در محلول مناسب حداقل 15 الی 30 دقیقه به طول انجامد.

6? تزریق دارو بایستی صرفاً توسط افراد مجرب و در مراکز مجهز به سیستم احیا انجام گیرد.

7? با توجه به توانایی سفتریاکسون در جابجایی بیلی روبین از محل اتصال آن به آلبومین پلاسما و احتمال بروز انسفالوپاتی ناشی از افزایش سطح بیلی روبین، مصرف سفتریاکسون در نوزادان مبتلا به هایپربیلی روبینمیا (بویژه نوزادان نارس) ممنوع می باشد.

کلمات کلیدی:مضرات مضرات سفتریاکسون،فواید سفتریاکسون، خواص درمانی سفتریاکسون، عوارض سفتریاکسون،عوارض آمپول سفتریاکسون